مقدمه
کمپرسور پیستونی یا روتاری نوعی کمپرسور با جابه جایی رفت و برگشتی یا جا به جایی مثبت می باشد. استفاده اساسی از این کمپرسور ها در لوازم سرما ساز و مبرد مانند یخچال و سیستم های کولر گازی است. نمونه ساده تر این کمپرسورها را در یخچال های قدیمی می بینیم. در این کمپرسور از یک واسطه گازی برای حمل سرما استفاده می شود. این سیال گازی باید قابلیت تبدیل سریع از مایع به گاز را داشته باشد و دارای نقطه جوش پایینی باشد. در مقایسه با کمپرسور های دیافراگمی که در گذشته استفاده می شد عمر این کمپرسور و کارایی آنها در حدود 10 برابر بیشتر شده است. هزینه انرژی مصرفی برای کمپرسور روتاری حدودا 20 درصد کاهش داشته است. قیمت کمپرسور پیستونی دقیقا به حجم دستگاه مبرد و خنک کنندگی آن یا میزان مبرد سازی بستگی دارد. کمپرسور پیستونی کولر گازی جدید با قدرت بالا برای خنک سازی محیط های بزرگ نمونه ی از این کمپرسور های گران قیمت با افزایش قدرت تا حدود 5000 هزار اسب بخار هستند.
در کمپرسور پیستونی از گرمای تولید شده در سیلندر مجدد برای عمل خنک سازی به عنوان انرژی پایه استفاده می شود. همین امر باعث می شود هزینه انرژی نسبت به کمپرسور های دیافراگمی که مقدار زیادی اتلاف انرژی داشتند کمتر شود. این دستگاه ها با اتلاف انرژی ناچیزی فعالیت می کنند. اکثر دستگاه های خنک کننده و مبرد که در رده A مصرف انرژی هستند از کمپرسور های رفت و برگشتی استفاده می کنند.
این کمپرسور دارای حجم متفاوتی است و از نمونه های پر قدرت آن با امکان وسیع انتقال انرژی در صنایع بزرگ مانند پلایشگاه های نفت و خطوط انتقال گاز یا صنایع پتروشیمی استفاده می شود. کیفیت عملکرد این کمپرسورها در یخچال های بزرگ صنعتی بیشتر نمایان می شود. بسیاری از اجزای آب بندی و یاتاقان ها در طراحی این دستگاه نسبت به نمونه های قبلی حذف شده است.
نحوه عملکرد کمپرسور پیستونی
عملکرد کمپرسور پیستونی در پایه به یکدیگر شباهت دارد. کمپرسور پیستونی عملکرد خود را با اعمال مکش انجام می دهد. حرکت پیستون در مسیر کار با استفاده از حرکت دوار موتور و به کمک میل لنگ ها انجام می شود. هر سیکل در این کمپرسور شامل سه بخش مختلف می باشد که به صورت تهویه ، دمای متوسط و دمای پایین دسته بندی می شوند. در زمان خرید کمپرسور پیستونی باید توجه کنید که این کمپرسور از نوع کمپرسورهای بسته است و امکان باز شدن و تعمیر را نخواهد داشت. در کمپرسورهای پیستونی جدید امکان تغییر در دور موتور دستگاه و تغییر در ظرفیت کمپرسور با استفاده از سیلندرهای فعال وجود دارد.
انواع کمپرسور پیستونی در ایران
انواع متفاوتی از کمپرسور های پیستونی در بازار ایران موجود است. کمپرسور کوپلند ساخت کشور تایلند است اما در حال حاضر این کمپرسور ها در کشور چک تولید می شوند و یکی از کمپرسور های رایج در بازار ایران هستند . از این نوع کمپرسور بیشتر در لوازم مبرد ساخت ایران و کمپرسور پیستونی کولر استفاده می شود. این کمپرسور ها معمولا اندازه کوچکی دارند و بیشتر برای لوازم خانگی با حجم کم استفاده می شوند. کمپرسورهای تهویه مطبوع معمولا جزو کمپرسور پیستونی بیتزر هستند و بیشترین استفاده را در کمپرسور پیستونی کولر گازی های کوچک دارند. کمپرسور های کولر گازی به دو دسته تقسیم می شوند که به T1 و T3 دسته بندی خواهند شد. در سیستم های تبرید تراکمی کمپرسورها با ایجاد اختلاف فشار در سیستم با قسمت های دیگر ارتباط برقرار می کنند. هر کدام از این کمپرسورها به تناسب استفاده در سیستم قیمت های مختلفی دارند. دسته بندی این کمپرسورها بر اساس مناطق مورد استفاده و حجم تبرید با توجه به اختلاف از سطح دریا می باشد.
کمپرسور T1 معمولا برای استفاده در مناطق خزری با آب و هوای معتدل است. کمپرسور پیستونی T3 قدرت بیشتری نسبت به نوع قبلی دارد و برای مکان هایی مانند فلات مرکزی ایران و مناطق جنوبی با آب و هوای گرم و خشک استفاده می شود. نحوه عملکرد این دو کمپرسور به یک صورت است و تنها در میزان حجم و کارایی با یکدیگر تفاوت دارند. تفاوت اصلی کمپرسور T1 با T3 در کاهش قدرت آن است. کمپرسور T1 قابلیت استفاده در محیط هایی تا 47 درجه سانتی گراد را دارا می باشد در حالی که از کمپرسور پیستونی T3 در محیط هایی تا دمای 57 درجه می توان استفاده کرد.